Bilim insanları, Dünya’nın mevsimsel döngüsünde köklü bir değişimin yaşandığını ve insan faaliyetlerinin artık yeni iklim sezonları yarattığını açıkladı. Araştırmalara göre bu çöp ve duman gibi ‘yeni mevsimler’ her yıl tekrarlanıyor ve doğal ekosistemleri tehdit ediyor.
DUMAN MEVSİMİ
Güneydoğu Asya’da yaz aylarında yaşanan pus mevsimi, Endonezya ve Malezya’da tarım alanlarını temizlemek için kasıtlı olarak çıkarılan yangınlardan kaynaklanıyor. Duman, sınırları aşarak Singapur, Tayland gibi bölgelere ulaşıyor; milyonlarca insanın sağlığı ve geçim kaynakları bu dönemde tehdit altında kalıyor.
Benzer bir durum, ABD’de özellikle Kaliforniya’da yaşanıyor. Bir zamanlar sadece yaz aylarında görülen orman yangınları artık ilkbaharda başlayıp Aralık ayına kadar sürebiliyor. Uzmanlar, Kuzey Amerika’nın kuzeydoğusunda yeni bir duman mevsimi oluştuğunu, bu durumun da hava kalitesini ve yaşamı ciddi biçimde etkilediğini belirtiyor.
ÇÖP MEVSİMİ
Bali’de ise her yıl Aralık’tan Mart’a kadar “çöp mevsimi” yaşanıyor. Muson rüzgarları yön değiştirince, okyanus akıntıları plastik atıkları kıyılara sürüklüyor. Bu dönem o kadar belirgin hale geldi ki, yerel halk çöpün gelişini artık takvim üzerinden tahmin edebiliyor. Bali hükümeti, sadece geçen sezon 3.000 tondan fazla okyanus atığının kıyılara vurduğunu açıkladı.
Filipinler, Tayland ve ABD’nin Doğu Kıyısı gibi bölgelerde de benzer çöp sezonları yaşanıyor. Körfez Akıntısı gibi deniz akımları yaz aylarında yüzen atıkları Florida ve Carolina kıyılarına taşıyor. New England kıyılarında ise yaz boyunca nehirlerden ve şehirlerden gelen plastik kirlilik zirveye ulaşıyor.
GELENEKSEL MEVSİMLER KAYBOLDU
Araştırmayı yürüten uzmanlar, bu değişimleri analiz etmek için onlarca yıllık uydu verilerini, hava durumu kayıtlarını ve yerel gözlemleri inceledi. Ortaya çıkan tabloya göre geleneksel mevsimler kaybolurken, yeni bir kavramlar dizisi de oluştu: sönmüş mevsimler, aritmik mevsimler ve senkoplu mevsimler.
Sönmüş mevsimler, örneğin And Dağları ve Rocky Dağları’nda artık yeterli kar yağmaması nedeniyle kış sporları sezonunun ortadan kalktığı dönemleri tanımlıyor. Aritmik mevsimler, ilkbaharın çok erken gelmesi ya da yazın fazla uzun sürmesi gibi doğal döngülerin kaymasını anlatıyor. Avrupa’da kuşların göç ve üreme zamanları artık haftalarca erken gerçekleşiyor. Senkoplu mevsimler ise hâlâ varlığını sürdüren ancak çok daha sert ve düzensiz hale gelen dönemleri ifade ediyor. Örneğin Avrupa’da yazlar artık daha sıcak, daha uzun ve daha ölümcül geçiyor. 2003 yılında Fransa’da yaşanan ölümcül sıcak hava dalgası gibi felaketler artık daha sık yaşanıyor.
İngiltere’nin kuzeydoğusunda ise deniz kuşlarının geleneksel üreme zamanlarında geri dönmemesi, doğal döngülerin bozulduğuna dair çarpıcı bir örnek.
ANTROPOSEN ÇAĞI
Bilim insanları, tüm bu değişimlerin “Antroposen” çağının bir sonucu olduğunu belirtiyor; yani bu yeni mevsimlerin oluşmasında insan faaliyetleri doğrudan etkili. Sonuç olarak Dünya artık 4 mevsimden ibaret değil…
