“Dersim ile ilgili duyarlılığım çocukluk yıllarımda başladı. Etrafımda dönemin yaralarıyla yaşayan çok sayıda in vardı. Onların acılarını dinleyerek büyüdüm.” Böyle başlıyor kitabına Hüseyin Ayrılmaz 1995 yılında kurdukları aylık Dersim dergisinde, Dersim yangınını tanık anlatımlarıyla kamuoyuna taşımak istemişler, ancak derginin tüm sayıları toplatılmış. Sonra şöyle devam ediyor Ayrılmaz:
“Dergi sayfalarına kısmen taşıdığım araştırmalarım, beni yaklaşık 10 yıl sürecek olan sözlü tarih çalışmasına yöneltmişti. Erken yaşlarda Silemane Sewşi’den aldığım bilgiler iyine aynı çevreden birçok tanığa teyit ettirerek onun üzerinde anlatmaya çalıştım. Onlar hep bize doğru olanı anlattılar. Biz de bu doğrulara sadık kalmaya çalıştık.”
Ayrılmaz’ın Dersim Araştırmaları Merkezi’nden çıkan Balişna Kırmanciyê-Dersim Yazıları gerçek bir Dersim külliyatı ve hatıratı. 2. Baskısı Şubat 2020’de yapılan kitapta neler yok ki. Seyit Rıza, Firik Dede, Dersim Ormanları, Dersim karakolları…
Özetle Dersim sözlü kültürü içinde uzun yıllar çalışmış bir kültür aktarıcısı olan Hüseyin Ayrılmaz, Dersim’in belleğini taşıyan kişilerle yaptığı görüşmeler, sohbetler, tartışmalardan vardığı sonuçları makaleleriyle bu kitapta toplamış.
Balişna Kırmanciyê-Dersim Yazıları kitabı; Dersim’ni bir köyünde yaşayan küçük bir çocuğun devlet ilk tanışma hikayesiyle başlıyor, devamla bazen tarihe giderek, bazen güne gelerek Dersim ve devlet ilişkisi içerisinde yaşananlar anlatılıyor. Kitapta ayrıca Dersim tarihinde önemli yerleri oluş kişilerin biyografik anlatımları oldukça dikkat çekiyor.
