Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, Dünya Gazetesi’ndeki köşe yazısında iş hukuku açısından kritik ayrıntılara dikkat çekti. Erdursun’a göre, bazı işverenlerin işçiyi fiilen işe başlatmasına rağmen sigorta girişini geç bildirmesi, kıdem tazminatı ve emeklilik primlerinde ciddi kayıplara yol açabiliyor. Ancak Yargıtay içtihatları, bu sürenin çalışanın lehine olacak şekilde değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koyuyor.
İŞVERENLER İÇİN YÜKÜMLÜLÜKLER
İşçinin işe girişini geç bildirmek ya da sigortasız çalıştırmak, hem İş Kanunu hem de 5510 sayılı Kanun kapsamında yasa dışı. Bu durumda:
Kıdem tazminatı, işçinin fiilen işe başladığı tarihe göre daha uzun süre üzerinden hesaplanıyor.
İşveren, SGK’ya geriye dönük prim borcu çıkarmak zorunda kalıyor.
Ayrıca idari para cezası, faiz ve gecikme zammı yükümlülükleri doğuyor.
ÇALIŞANLAR HAKLARINI NASIL ARAYABİLİR?
Çalışan, fiili başlangıç tarihini esas alarak kıdem tazminatı talep edebiliyor ve sigortasız çalıştığı sürelerin SGK hizmet cetveline işlenmesi için girişimde bulunabiliyor. Süreçte önce arabuluculuk yoluna gidiliyor; sonuç alınamazsa hizmet tespiti davası açılabiliyor. Tanık ifadeleri, bordro kayıtları ve banka hareketleri gibi belgeler, bu davalarda delil olarak kullanılabiliyor.
SGK’NIN UYGULAYABİLECEĞİ YAPTIRIMLAR
SGK, sigortasız işçi çalıştırıldığının tespit edilmesi halinde işverenden 10 yıl geriye dönük prim tahsil edebiliyor. Bunun yanında:
Her yıl artan idari para cezaları uygulanıyor.
İşveren teşviklerden mahrum kalıyor.
Mahkeme kararlarıyla işçinin sigortasız geçen günleri hizmet süresine ekleniyor.
ZAMANAŞIMI SÜRELERİ KRİTİK
İşçinin hizmet tespiti davası açma süresi: Çalışmanın sona ermesinden itibaren 5 yıl.
SGK’nın prim ve ceza talep hakkı: 10 yıl geriye kadar.
Uzmanlara göre bu sürelerin takibi, hem çalışan hem de işveren açısından hak kayıplarını önlemek için büyük önem taşıyor.
YARGITAY’DAN NET MESAJ
Yargıtay kararlarında da fiili çalışmanın esas alındığı açıkça belirtiliyor. Tanık ifadeleriyle kanıtlanan sigortasız dönemlerin kıdeme dahil edildiği, bordroda görünmeyen çalışmaların da hesaplamaya eklenmesi gerektiği vurgulanıyor.
Uzmanlar, bu kararın hem işverenlere hem de çalışanlara önemli bir mesaj verdiğini belirtiyor. Sigortasız işçi çalıştırmak işverene ağır maliyetler yüklerken, fiili işe başlama tarihini ispat eden çalışanlar tüm haklarını güvence altına alabiliyor.
Kaynak: Dünya Gazetesi
