İstanbul Planlama Ajansı (İPA), eğitimi konu edinen “Eğitim Kurumlarında Özelleşme ve Dönüşümün Eğitim Hakkı Üzerinden Değerlendirilmesi” başlıklı raporunu yayınladı.
Türkiye ve İstanbul’da devlet ve özel okulların incelendiği raporda, eğitime erişim, tercih ve dağılımlar irdelendi.
Eğitimin son yıllarda Türkiye’nin en çok tartışılan başlığı ifade edilen raporda, son 10 yılda özel okul oranında ciddi bir artış yaşandığını belirtildi.
Eğitim sisteminde yapılan değişikliklerle özel sektörün etkinliğinin başta lise ve okul öncesi eğitim olmak üzere her kademede arttığı ifade edildi.
İstanbul da ise özel okullarının artışının Türkiye genelinden çok daha fazla olduğu vurgulandı.
Araştırmanın öne çıkan sonuçları şöyle:
• 2022-2023 itibarıyla Türkiye’de okul öncesi kurumlar arasında özel öğretim kurumlarının oranı yüzde 19,76 iken, bu oran İstanbul’da yüzde 43,43’e çıkmıştır.
• İstanbul’da 2012-2013 eğitim öğretim yılında yüzde 17,93 olan özel ilkokul oranı, 2022-2023 eğitim öğretim yılında yüzde 35,44’e yükselmiştir.
• Türkiye ve İstanbul’daki özel ortaokulların tüm ortaokullar arasındaki oranına bakıldığında İstanbul’da Türkiye’ye göre üç kattan fazla özel ortaokul bulunduğu sonucuna varılmaktadır.
• Türkiye’deki özel lise sayısı tüm liselerin yüzde 46,2’sini, İstanbul’da ise yüzde 68,10’unu oluşturmaktadır. Türkiye’de özel liselerde okuyan öğrencilerin oranı yüzde 8,48 iken İstanbul’da bu oran yüzde 12,26’dır.
• 4+4+4 olarak eğitim sisteminin değişmesi ile düz liselerin kapanması, dershanelerin kapanması ile özel okullara olan talebin arttığı, özel okul masrafını karşılayamayan öğrencilerin ise imam hatip liseleri ve meslek liselerine yönelmek zorunda kaldıkları görülmüştür.
• Türkiye’deki mesleki ve teknik liselerin sadece yüzde 0,79’u özel meslek ve teknik lisesi iken bu oran 2022-2023 döneminde yüzde -+6,45’e çıkmıştır. İstanbul’da ise bu oranlar yüzde 1.25’ten yüzde 5.64’e çıkmıştır. Bu durum mesleki ve teknik liselere yönelik düşen talebin son yıllarda daha da arttığını göstermektedir.
• Liseden üniversiteye geçiş sınavında alınan puanların analizi yapıldığında, bölüme giren son öğrenci puanı en az 450 puan olan bölümlerin kontenjanlarının büyük bir oranının devlet liselerinden mezun öğrenciler tarafından doldurulduğu görülmüştür.
