Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) aralık ayında açıklanacak çalışmayı bekliyor. Ancak birçok EYT’linin primi eksik. Bu primleri tamamlamak için borçlanma yolu var. Emeklilik için borçlanmanın zamanı da çok önemli. Peki borçlanma ne zaman yapılmalı? 2023 gelmeden bunu yapan kazanacak. İşte detaylar..
Emeklilikte yaşa takılanlar aralık ayına odaklandı. EYT düzenlemesi için tek formül öne çıkarken, milyonlar gün gün ‘EYT’de son durum’ araştırması yapıyor. EYT yasasına tabi olacak ancak eksik primi olan vatandaşların 2023 yılı bilmesi gerekenler önemli detaylar ortaya çıktı.
MEVCUT YASADA EMEKLİLİK İÇİN 3 ŞART VAR
Türkiye’de emeklilik için mevcut yasalara göre 3 şart gerekiyor. Prim, yıl ve yaş. 8 Eylül 1999 öncesi için SSK’da primler işe giriş tarihine göre 5.000 ile 5.975 gün arasında değişirken, bu tarihten sonra işe girenler için yıl şartı kalkıyor ancak prim şartı 7.000 güne çıkıyor. Bağ-Kur’da ise kadınlar için 7.200 erkekler için ise 9.000 prim gerekiyor.
EYT’Lİ DE OLSAN PRİM GÜNÜN MUTLAKA DOLMASI GEREK
Bakıldığında emekli olabilmek için mutlaka istenen prim gün sayısını doldurmak lazım. Bu günlerde milyonlarca vatandaşın beklediği EYT düzenlemesi çıktığında da yine emeklilik için prim gün sayısı önem kazanacak. 8 Eylül 1999 öncesine dönüldüğünde bile SSK’da en az 5.000 gün gerekecek.
BORÇLANMA İMKANI VAR
Prim günlerini tamamlamak için Yasalarımız değişik kesimlere borçlanma imkanları sunuyor. Bunlardan ön çok bilinenleri ise doğum ve askerlik borçlanmaları…
KADINLARA DOĞUM BORÇLANMASI…
Borçlanma parasını ödeyerek toplu olarak prim satın alma anlamına geliyor. Erkekler askerlikte geçen sürelerin parasını ödeyerek prim gün sayılarına ekleyebiliyor. Kadınlar da sigortadan sonraki 3 çocuğa kadar doğum borçlanması yapabiliyor.
Her bir çocuk için 720 gün satın alınabiliyor. Böylece üç çocuk için 2.160 gün satın almak mümkün. Gurbetçiler ise yurtdışındaki günlerini satın alarak Türkiye’den emekli olabiliyor.
KAÇ LİRA ÖDENİYOR?
Prim satın alma işleminde tutarlar yürürlükteki asgari ücrete göre belirleniyor. En düşük ödeme asgari ücretten hesaplanırken tavandan ödeme ise bunun 7,5 katı kadar oluyor.
Ödeme miktarları brüt ücretin yüzde 32’si olarak hesaplanıyor. Buna göre bu yılki hesaplarda mevcut asgari ücrete göre yapılıyor. Bu gün 6471 lira olan brüt asgari ücrete göre en düşük aylık ödeme 2.070 TL olarak alınıyor. Dolayısıyla askerlik ve doğum borçlanmasında bu rakam kullanılıyor. Örneğin 1 çocuk için en düşük borçlanma 49.680 TL olurken en düşük 18 aylık askerlik borçlanması ise 37.260 TL’yi buluyor.
Tavandan ödemek isteyenler ise bunun 7,5 katını ödemek durumunda. Buna göre tavandan 18 Aylık askerlik borçlanması 279 bin 450 TL olurken bir çocuk için tavandan doğum borçlanması 372 bin 600 TL’yi buluyor. Siz iki rakam arasında bir rakam da belirleyebiliyorsunuz.
NASIL KAZANILIR?
Burada Aralık ayı önem kazanıyor. EYT düzenlemesi de Aralık’ta açıklanacak bu yönüyle önemli bir ay ancak hesaplı borçlanmak için de son ay olarak düşünülebilir. Borçlanmalar Aralık sonuna kadar bu gün geçerli olan asgari ücret üzerinden yapılacak.
Yani borçlanma miktarı en düşük aylık olarak Aralık sonuna kadar 2.070 lira olarak uygulanacak. Ocak ayında 2023 yılı için yeni belirlenecek asgari ücret devreye girecek ve borçlanma rakamları yükselmiş olacak.
KAÇ LİRA CEPTE KALIR?
Yeni asgari ücret Aralık ayında belli olacak. Genellikle enflasyon üzerinde artış yapıldığı düşünülürse asgari ücretteki artış yüzde 40-70 arasında olacak. Ortalama yüzde 50 bile artış olsa aylık ödeme 3.105 TL’yi bulacak.
Bir çocuk borçlanmasında fazla ödenecek para 24 bin 840 lira, 18 aylık askerlik borçlanmasında ise 18 bin 630 lira olacak. Bu durumda Aralık ayında borçlanan birisinin cebinde 20 bin liradan fazla para kalmış olacak.
2- ASKERLİK BORÇLANMASI
Eksik primi olan erkek sigortalılar açısından askerlik borçlanması ile tamamlama imkanı da bulunuyor.
Erkekler askerde geçen tüm günlerini satın alarak emeklilik primlerine ekleyebiliyor.
Böylece EYT için primi eksik olan bir sigortalı bu yolla prim kazanabilir.
Askerlik sigortadan önce yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilerek ayrıca bir avantaj da kazanılıyor.
3- DOĞUM BORÇLANMASI
Primi eksik olan kadın sigortalılar için ise doğum borçlanması imkanı bulunuyor. Sigortadan sonra dünyaya gelen 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. Her bir çocuk için 2 yıl yani 720 gün kazanılabiliyor.
Böylece üç çocuk borçlanan bir kadın sigortalı 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT’li olabilir. Burada ne kadar süreye ihtiyacınız varsa o kadar borçlanabiliyorsunuz.
4- İHYA İLE PRİM EYT
kapsamı belirlenirken farklı kurumlardan sigortalı çalışmış vatandaşlar da değerlendirmeye alınıyor.
Bunlardan birisi de Bağ-Kur. Bu kapsamda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş vatandaşlar geçmişte eğer primlerini ödememişlerse günleri donduruluyor, borçları da siliniyor.
Ancak bu dondurulan günleri ihya sistemi ile yeniden kazanmak mümkün. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıyor ve primlerine eklettirebiliyor.
5-İSTEĞE BAĞLI SİGORTA
Çalışma imkanı bulamayan sigortalılar eksik primlerini isteğe bağlı sigorta yaptırarak tamamlayabilirler.
SGK’ya verilecek bir dilekçe ile başlayan isteğe bağlı sigortada her ay 30 gün kazanılıyor. 18 yaşından büyük Türk vatandaşı olmak ve Türkiye’de ikamet etmek yeterli oluyor.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta yapılacak ödemelerin 1261 günü yani 3.5 yılı bulmaması. Bu sayı aşılırsa isteğe bağlı sigorta Bağ- Kur kapsamından olduğu için emeklilik hesabı da Bağ-Kur’a göre yapılıyor.
6- HİZMET TESPİTİ İLE TESCİL
Primi eksik olan EYT’liler için bir başka imkan da hizmet tespit davası.
Geçmişte sigortası yapılmış ancak primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanlar ya da sigortasız çalıştırılanlar geçmişe dönük hizmet tespiti yaptırarak bu günlerini tescil ettirebilir ve giriş tarihini geri çekebilir.
Sigorta girişi yapılıp primi yatırılmayanlar için zaman aşımı süresine bakılmazken kayıt dışı çalıştırılmış olanlar için geriye doğru zaman aşımı süresi bulunuyor.
