Dersim Kızılbaş inancı, Bektaşilerle diyaloga girilmediği dönemlerde kendi inançları ile ilgili dini ritüelleri kendi dillerinde yapıyorlardı. Ancak bugün bunların birçoğu unutulmuş durumda. İşte o dualardan birkaçı…
Güneş Doğduğunda Yapılan Dualar
Kürt Alevilerinde Güneşin doğuşu ile birlikte evin büyükleri, özellikle yaşlı kadınlar ve erkekler güneşe doğru döner
avuçlarını açar ve aşağıdaki duayı okurlardı. Dua okunup bitirildikten sonra avuçlarını yüzüne sürerlerdi. O anda yanında birileri varsa onun omuzlarından öperlerdi. Yanındaki bir çocuk ise başından öperlerdi. Şayet kimse yok ise kendi soluna doğru başını çevirip boşluğu öperlerdi. Daha sonra güneşin ilk ışıklarının vurduğu evin köşesine niyaz olurlardı. Güneşe karşı yapılan dua şöyle:
Ya sabah erkeninin divan sahibi
Sen bize yardımcı olasın
Bizi belalardan kötülüklerden koruyasın
Senin ışığın üzerimizde Hazreti Fatmanın ışık demedi olsun.
Banyo Yaptırılan Çocuğa Yapılan Dua
Dersim bölgesinde anneler çocuklarına banyo yaptırıp bitirirken en son çocuğu ayağa kaldırır. Tepesinden aşağı üç
tas su döker ve aşağıdaki duayı okurlardı:
Baba Mansur pınarının gözesi ola
Munzur’un çeşmesi ola
Su aşağı evladım yukarı doğru ola
Kütülükler, sıkıntılar
Hepisi suda akıp gide
Akıllı bilgili ola,
Nazardan saklaya ve olgun ola,
Yaşlı bir kamil ola.
Harmanda Ölçüm Duası
Dersim’de buğday harmana getirilip saptan ayırıldıktan sonra, toplanıp yığın haline getirilir. Tahta kürekle etrafında dönülerek aşağıdan yukarıya doğru bir desen verilir. Bitince aşağıdan yukarıya doğru üç yerde merdiven basamağı şeklinde desen verilir. En son tepede tahta küreğin sapı ile üç defa tepede daire çizilir. Kürek, sapından buğday yığınını ortasına saplanır. Bir avuç buğday alınır, üç defa öpülüp üç ayrı atım ile buğday yığınının içine katılır. Buna “mühürlenme” denir. Kimileri buna “More Ali” derken, kimileri “More Sıleyman” derler, duası şöyledir:
Bir Allah bir,
İki bereket
Allah, Muhammed ya Ali.
Dört kitap hakkı için,
Penci Ala
Altı
Yedi hak merdiveni
Sekiz cemal cenneti
Dokuz
On pirin desti (eli)
On bir,
Ya oniki imam
On üç,
Ya ondört masumi pak
On beş
On altı dalyan bir Allah bir.
Yol Duası
Yola giden veya uzun mesafeli bir gurbete giden aile büyüklerinden veya pirinden himmet ister. Pir, Rayber veya yaşlılardan biri yola giden biri için aşağıdaki duayı okur:
Ya gemilerin borların üzerindeki Hızır.
Yolların yolakların hızın.
Sen bize yardımcı olasın.
Hayırsızların, zalimlerin, düşmanın
Elini bağlayasın,
Gözlerine perde çekesin
Ağızlarını/dilini) kilitleyesin,
yolumuzun üzerinde uzaklaştırasın.
Kerbela’daki Şehitlerin şahı
Çoluk çocuğumuzu ve hepimizi
Belalardan afatlardan korusun.
Horasan’ın ışığı
Bize koruyucu ve gözetleyci ola
Yolumuz hazırların gerçeklerin yolu ola
Bizi bu yoldan alı koyma.
Sofra Duası
Sofraya duayı genellikle pirler verir. Yenilen yemek sonra sı kimse sofradan kalkmaz. Pir duayı verirken herkes elini sofranın altına koyar. Pirin dua okuması sırasında verdiği her dua ve istemlerde cemaat “Hallah, Hallah” diye eşlik eder. Pir sofra duasını bitirince; az da olsa herkes birer lokma alıp yer:
Nimeti çelil ola, Halil İbrahim’in bereketi ola.
Hızır sofrası ola,
Selmanın Parsı ola
Yeşil elin sahibinin lokması ola
Dola taşmaya,
Sofranız her zaman serili ola, yemeğiniz eksik olmaya,
Peygamberlerin, evliyaların, pirlerin eli her zaman içinde ola.
Oniki İmamların, Ondört MasumiPak’ın,
Kırkların, yetmiş iki Kerbela Şehidin, duaları içinde ola.
Sofra sahiplerin sofrası, aşçıların hizmeti kabul ola,
Bin tam (tat), bin bereket içinde ola
Allah, Muhammed, Ya Ali.
Hü Hakk aşkına
Baharı Karşılama Duası
İlkbahar her ne kadar 21 Mart ile başlasa da bahar mevsiminde canlıların yumurtlaması ve üremesi Nisan ve Mayıs
aylarına kadar aksayabilmektedir. Bu aylarda kurbağalar, yumurtalarını köy göletlerine ve dere kenarlarındaki durgun yerlere bırakırken geceleri “kurkur” diye bir ses çıkarırlar. İlginçtir güvercinler ve üveyik de aynı sesi çıkarır. Bu sesin ilk duyulması ile birlikte evin büyüğü dede, baba varsa evin piri elinde bir ip ile akşam dışarı çıkar ve yönünü Ay’a döner dua okur. Dua okurken de elindeki ipe üç veya yedi düğüm atar. Duası şöyledir.
Ya Hızır, Ya Ali,
İşimize, gücümüze Allah’ın kuvvetini veresin.
Rıskımıza helali nasip edesin.
Bin, bereket sağlayasm
Ya Xızır sen malımızı melalimizi,
Kötülüklerden, nazardan, koruyasın
Helal lokma, sağlıklı can nasip eylesin
Xızır Duası
Dersimlilerin oturup kalkınca, yola gidince, dara düşünce, her anlarında ilk ve son çağırdığı Xızır olmuştur. ‘Ya Xızır” veya “Pısmıllahî Ya Xızır” en çok kullanılan çağrıdır. Duası şöyledir:
Ya Hızır, Ya Hızır, Ya Hızır
Ya ak sakallı Hızır.
Ya Gemilerin salların üzerindeki Hızır,
Ya yol yolağın üzerindeki Hızır.
Sen bize yardımcı ol.
Hastalara, yol yolaktakilere,
Karda, kışta kıyamette kalana
Sen onlara el uzatasın,
Hastalara, yaşlılara yastık olasın,
Yolculara yol, yoldaş,
Yolda, çölde kalanlara
Ayak kuvvet olasın
İpe Bakılınca Yapılan Dua
İpe bakmak seyitlerin temel kerametlerinden biri olarak görülür. Genellikle geleceğe dönük olacaklar için ipe baktıkları gibi, kayıp eşya için veya cinin etkisinde kaldığına inanılan insanlar için de ipe bakarlar. İpin, Kürt Kızılbaşlarında derin bir anlamı var. İp Kürtçe “Bend” olarak adlandırılır. Bend’in birden fazla anlamı vardır. İp, aynı zamanda yol, taraf (taraftar), bağlılık… anlamındadır. Ayrıca ip dünyanın birçok inancında kozmik öteki dünya yolu veya merdiveni olarak görülmektedir.
Ya Rabbi, Ya Hızır, Ya Ali;
Sen belaları, afatları, kötü nefsi, hayırsızları,
Kötü nazarı,
Göz Atın
cinleri perileri,
uzak tutasın, nazarı çürütesin.
Nazar edenlerin ağzını, gözünü,
Kötü niyetlerini
Bu iple bağlayasın
Dar Duaları
Çıralıx (Hakullah) verirken, cemde lokmasını getirirken, niyet edilirken pirin karşısına geçilir. Pir dua verir. Duaların bazıları uzun, bazıları ise kısadır. Bu farklılık kiminde ezberleme, kiminde de tercihten dolayı yöreden yöreye, pirden pire fark etmektedir:
Darınız Mansûr darı ola;
Lokmanız yeşil elin elinde ola,
Soranız, ambarınız,
Ekininiz, harmanınız
Bin bereket ola
Hakk; düşmanı, kötü niyetliyi
Yolunuzun üzerinde çeke.
Hızır, Ali, Evliyalar:
Her zaman size yoldaş ola,
Ayağınız taşa değmeye.
Lokmanız sabahın erken divanına
Ali, Hızır ve pirlerin defterine yazıla
Mansur size ducı ola
Hü Hakk aşkına.
0
Mutlu
0
Üzgün
0
Sinirli
0
Şaşırmış
0
Virüslü
